Kadınlarda infertilite üreme sağlığını etkileyen birçok farklı faktörden kaynaklanabilir. Bu faktörler genel olarak ovülasyon bozuklukları yapısal problemler ve yaşa bağlı değişiklikler olarak sınıflandırılabilir.

Ovülasyon bozuklukları:

• Polikistik over sendromu (PCOS)
• Hipotalamik disfonksiyon
• Hiperlaktinemi

Yapısal sorunlar:

• Fallop tüplerindeki tıkanıklık
• Rahimdeki miyomlar
• Endometriozis
• Doğuştan gelen rahim şekil bozuklukları
• Asherman sendromu

Yaşa bağlı faktörler:

• Azalan yumurtalık rezervi
• Düşen yumurta kalitesi
• Artan genetik anomali riski

Bunun yanında yaşam tarzı faktörleri de kadınlarda infertiliteye neden olabilir. Sigara kullanımı obezite veya aşırı düşük kilo gibi durumlar üreme sağlığını olumsuz etkileyebilir. Bazı tıbbi tedaviler özellikle kemoterapi ve radyoterapi yumurtalık hasarına yol açabilir. Ayrıca uzun süreli stresin hormon dengesizliklerine neden olabileceği ve bu durumun doğurganlık üzerinde olumsuz etkiler yaratabileceği unutulmamalıdır.

Erkek faktörleri kısırlık vakalarında önemli bir rol oynar. Sperm kalitesi hormonal dengesizlikler ve yaşam tarzı seçimleri doğurganlık üzerinde doğrudan etkili olabilir. Bu faktörler erkek üreme sağlığını çeşitli şekillerde olumsuz etkiler.

Sperm Kalitesi Problemleri:

• Düşük sperm sayısı
• Zayıf sperm hareketliliği
• Anormal sperm morfolojisi

Hormonal Dengesizlikler:

• Hipogonadizm
• Yüksek prolaktin seviyesi

Yaşam Tarzı Faktörleri:

• Sigara içmek
• Alkol tüketimi
• Obezite
• Uyuşturucu kullanımı

Çevresel Maruziyetler:

• Tarım ilaçları
• Ağır metaller

Bunların dışında uzun süreli stres ve kötü uyku düzeni de erkeklerde sperm kalitesini ve hormon seviyelerini olumsuz etkileyebilir. Bu durumlar vücuttaki oksidatif stres düzeylerini artırarak hücresel hasara yol açabilir. Ayrıca testislerin aşırı ısıya maruz kalması sıkı giysiler veya sıcak ortamlar nedeniyle doğurganlığı etkileyebilir.

Açıklanamayan infertilite (UI) çiftlerin düzenli ve korunmasız ilişkiye rağmen çocuk sahibi olamaması durumunda yapılan tüm testlerin herhangi bir belirgin sorun göstermemesiyle teşhis edilir. Bu durum kadın ve erkek üreme sisteminde belirgin bir problem bulunmadığında tanımlanır ve genellikle aşağıdaki temel faktörlerin dışlanmasının ardından bu tanı konur:

• Yumurtlama bozuklukları
• Fallop tüpü tıkanıklıkları
• Ciddi erkek faktörü infertilitesi

Son yıllarda açıklanamayan infertiliteye neden olan genetik ve epigenetik faktörlerin önemine yönelik birçok araştırma yapılmıştır. Özellikle genetik mutasyonlar ve sperm DNA’sındaki epigenetik değişiklikler bu durumla ilişkilendirilmiştir. Kadınlarda doğurganlık sorunlarıyla ilişkili olabilecek genetik mutasyonlara dair çalışmalar artış göstermiştir. Örneğin folat metabolizması genlerinde meydana gelen değişiklikler açıklanamayan infertiliteye katkıda bulunabilir. Benzer şekilde erkeklerde sperm DNA’sında görülen metilasyon düzensizlikleri de bu problemin kaynağı olabilir.

Açıklanamayan infertilite teşhisi konulmadan önce kapsamlı testler yapılması gereklidir. Kadın ve erkeklerin üreme sağlığı detaylı bir şekilde değerlendirilir. Bu değerlendirmeler şunları içerebilir:

• Kadınlarda yumurtlama fonksiyonlarının incelenmesi
• Fallop tüplerinin açık olup olmadığının kontrol edilmesi
• Rahim boşluğu görüntülemeleri
• Erkeklerde sperm sayısı hareketliliği ve şeklinin değerlendirilmesi

Bazı durumlarda daha ileri tanı yöntemleri gerekebilir. Bu yöntemler genetik testler ya da ileri düzey görüntüleme tekniklerini içerebilir ve daha karmaşık faktörlerin belirlenmesine yardımcı olabilir.

Açıklanamayan infertilite tedavisinde çiftlere özel yaklaşımlar benimsenir. Yumurtlama tedavileri veya aşılama (IUI) gibi yöntemler bu çiftlerde sıklıkla kullanılan ilk seçeneklerdir. Ancak uzun süre deneme yapılmasına rağmen sonuç alınamazsa tüp bebek (IVF) gibi ileri tedavi yöntemlerine geçilebilir. IVF bazı çiftler için en yüksek başarı oranını sağlayabilen etkili bir seçenektir ve açıklanamayan infertilite durumlarında sıklıkla uygulanır.